Του Γιάννη Μουρτζούνη*
Ο κλάδος της εστίασης αποτελεί σήμερα έναν από τους βασικότερους πυλώνες της ελληνικής οικονομίας. Με 85.000 επιχειρήσεις εστίασης, που απασχολούν περίπου 600.000 εργαζόμενους, έχει εξελιχθεί σε μια πραγματική «βιομηχανία» της χώρας. Η αλληλεξάρτηση εστίασης και τουρισμού είναι προφανής: χωρίς εστίαση δεν υπάρχει τουρισμός και το αντίστροφο.
Ο κλάδος είναι ταυτόχρονα ένας από τους μεγαλύτερους συμμέτοχους στα κρατικά έσοδα, συνεισφέροντας μέσω ΦΠΑ, φόρων εισοδήματος, ασφαλιστικών εισφορών, δημοτικών τελών, ενέργειας και πολλών άλλων. Ωστόσο, τα τελευταία χρόνια –και ειδικά κατά την τριετία του COVID– βρέθηκε σε δεινή θέση. Τα πρόστιμα για αποστάσεις τραπεζιών, οι έλεγχοι πιστοποιητικών εμβολιασμού και η συνολική κάμψη της οικονομικής δραστηριότητας οδήγησαν σε μείωση έως και 70% του κύκλου εργασιών. Το αποτέλεσμα ήταν χρέη προς το Δημόσιο, τα ασφαλιστικά ταμεία και τις ΔΕΚΟ, τα οποία συνεχίζουν να βαραίνουν τους επιχειρηματίες.
7 βασικά προβλήματα
Παρά τις δυσκολίες, ο κλάδος αντιμετωπίζει και σήμερα μια σειρά από διαρθρωτικά προβλήματα που απαιτούν σοβαρή πολιτική βούληση και άμεσες λύσεις:
- ΦΠΑ δύο ταχυτήτων
Σήμερα, το ΦΠΑ στην εστίαση είναι διασπασμένο: 24% για τα σερβιριζόμενα προϊόντα και 13% για τα take away. Αυτή η ανισότητα δημιουργεί στρέβλωση στον ανταγωνισμό και λειτουργεί ανασταλτικά. Προτείνεται η μείωση του ΦΠΑ στο 11% συνολικά για τον κλάδο, με ταυτόχρονη αυστηροποίηση των ελέγχων για την έκδοση αποδείξεων. Έτσι, οι επιχειρήσεις θα λειτουργούν με δίκαιους όρους και το κράτος θα εισπράττει περισσότερα έσοδα. - Πνευματικά δικαιώματα
Οι επιχειρήσεις βρίσκονται αντιμέτωπες με πολλαπλές εταιρείες πνευματικών δικαιωμάτων, οι οποίες μάλιστα προσφεύγουν νομικά. Χρειάζεται ένας ενιαίος φορέας, υπό την εποπτεία του Υπουργείου Πολιτισμού, που θα συγκεντρώνει και θα διανέμει τα δικαιώματα δίκαια και με διαφάνεια. - Ασφαλιστικές εισφορές
Η εστίαση λειτουργεί 7 ημέρες την εβδομάδα, 365 ημέρες τον χρόνο, με ωράριο που συχνά ξεπερνά τις 18 ώρες ημερησίως. Αυτό σημαίνει αυξημένο κόστος σε βραδινά, Σαββατοκύριακα και αργίες. Οι ασφαλιστικές εισφορές πρέπει να αναδιαρθρωθούν, ώστε να είναι εφικτή η καταβολή τους από τις επιχειρήσεις, διασφαλίζοντας παράλληλα τα δικαιώματα των εργαζομένων. - Ενέργεια
Οι υπέρογκες αυξήσεις στην ενέργεια έχουν γονατίσει τα καταστήματα. Προτείνεται πλαφόν στις τιμές για τις επιχειρήσεις, ώστε να διασφαλιστεί η βιωσιμότητα, χωρίς να θίγεται η ομαλή ροή στην αγορά. - Έλλειψη προσωπικού
Το καλοκαίρι που πέρασε, καταγράφηκαν περίπου 80.000 κενές θέσεις εργασίας στην εστίαση και τον τουρισμό. Η έλλειψη προσωπικού οδηγεί πολλές επιχειρήσεις να υπολειτουργούν, μειώνοντας τον τζίρο τους αλλά και τα έσοδα του κράτους. Απαιτούνται κίνητρα, κυρίως προς τους νέους, για να εργαστούν στον κλάδο: ασφαλιστική κάλυψη, μπόνους και καλύτερες συνθήκες εργασίας. - Ρυθμίσεις χρεών
Οι επιχειρήσεις δημιουργούν συνεχώς νέα χρέη. Προτείνεται νέος μηχανισμός ρύθμισης με περισσότερες δόσεις από τις ισχύουσες 24, ώστε να μπορέσουν να σταθούν ξανά στα πόδια τους. Χωρίς αυτό, το επόμενο διάστημα προβλέπεται μείωση κατά 30-35% των καταστημάτων εστίασης, με ανάλογη αύξηση της ανεργίας. - Πρόσβαση σε χρηματοδοτικά εργαλεία
Παρά τη σημασία του κλάδου, η εστίαση βρίσκεται εκτός των περισσότερων προγραμμάτων ΕΣΠΑ (σε ποσοστό περίπου 90%). Πρέπει να υπάρξει μέριμνα ώστε οι επιχειρηματίες να μπορούν να ανακαινίζουν, να εκσυγχρονίζουν και να ψηφιοποιούν τις επιχειρήσεις τους, μπαίνοντας στη νέα εποχή.
Ανάγκη για λύσεις
Η εστίαση δεν μπορεί να συνεχίσει να αποτελεί το «μαύρο πρόβατο». Αντιθέτως, χρειάζεται ανασυγκρότηση και θεσμικό «συμμάζεμα», ώστε να ακολουθήσει το παράδειγμα άλλων ευρωπαϊκών χωρών. Χωρίς εστίαση δεν υπάρχει τουρισμός, δεν υπάρχει τοπική ανάπτυξη, δεν κινείται η οικονομία.
Η πολιτεία οφείλει να σταθεί δίπλα στις επιχειρήσεις μας, όχι με λόγια αλλά με πράξεις: με μείωση ΦΠΑ, με δίκαιο σύστημα ασφαλιστικών εισφορών, με ρυθμίσεις χρεών, με στήριξη στην ενέργεια, με κίνητρα για το ανθρώπινο δυναμικό και με ουσιαστική πρόσβαση σε προγράμματα χρηματοδότησης.
Φανταστείτε ένα νησί χωρίς εστίαση: ο τουρισμός δεν μπορεί να λειτουργήσει. Αντίστοιχα, σε κάθε πόλη της χώρας, η εστίαση αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της οικονομικής και κοινωνικής ζωής.
Κλείνοντας, εύχομαι όλες αυτές οι προτάσεις να βρουν άμεση ανταπόκριση. Θέλουμε να λειτουργούμε τις επιχειρήσεις μας χωρίς χρέη, χωρίς φόβο και χωρίς άγχος – μόνο έτσι θα συμβάλουμε όλοι μαζί σε μια πιο ισχυρή ελληνική οικονομία.
*Ο Γιάννης Μουρτζούνης είναι Γενικός Γραμματέας του Επιμελητηρίου Βοιωτίας