ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟΙ ΧΩΡΟΙ

ΠΛΑΤΑΙΕΣ

ΑΡΧΑΙΟ ΘΕΑΤΡΟ ΧΑΙΡΩΝΕΙΑΣ

ΙΕΡΟ ΤΟΥ ΑΠΟΛΛΩΝΟΣ ΠΤΩΟΥ

Ο ΛΕΩΝ ΤΗΣ ΧΑΙΡΩΝΕΙΑΣ

ΠΛΑΤΑΙΕΣ

ΑΚΡΟΠΟΛΗ ΠΑΝΟΠΕΩΣ (ΧΑΙΡΩΝΕΙΑ)

ΑΡΧΑΙΑ ΘΗΒΑ

Η σύγχρονη πόλη της Θήβας είναι χτισμένη στη θέση της αρχαίας Θήβας, μίας από τις σημαντικότερες πόλεις της αρχαιότητας. Η περιοχή κατοικήθηκε στους νεολιθικούς χρόνους και άκμασε ιδιαίτερα κατά τη Μυκηναϊκή εποχή. Σε απόσταση 45 χιλιομέτρων από τη Λιβαδειά, στη Μυκηναϊκή ακρόπολη της Θήβας, την Καδμεία, τα ερείπια του αρχαίου πολιτισμού είναι ακόμη ορατά. Η οχύρωση ήταν κατασκευασμένη από ογκόλιθους πάνω στο φυσικό βράχο. Μόνο λίγα τμήματα του τείχους διατηρούνται σήμερα. Από τα σημαντικότερα μνημεία της είναι το Μυκηναϊκό Ανάκτορο, ο ναός του Ισμηνίου Απόλλωνα και οι πύλες της Καδμείας.

Το Μυκηναϊκό Ανάκτορο ή Καδμείον χρονολογείται στο 13ο αιώνα π.Χ. και βρίσκεται περίπου στο κέντρο της ακρόπολης. Το ανάκτορο ήταν διακοσμημένο με τοιχογραφίες και έχουν βρεθεί πήλινες πινακίδες Γραμμικής Β’ γραφής και αμφορείς. Το ανάκτορο καταστράφηκε από πυρκαγιά περίπου το 1200 π.Χ.

Ο ναός του Ισμηνίου Απόλλωνα οικοδομήθηκε μετά τη νίκη των Λεύκτρων, το 371 π.Χ. και ανήκει στη σπουδαιότερη λατρεία των Θηβών, μαζί με αυτή της Δήμητρας Θεσμοφόρου. Στο σημείο, πριν από το ναό αυτό υπήρχε ο αρχαϊκός και ο γεωμετρικός ναός. Σήμερα σώζονται τμήματα της πήλινης κεράμωσης.

Από τις επτά μυθολογικές πύλες της ακρόπολης, σήμερα σώζονται μόνο οι δύο. Βρίσκονται στην ανατολική πλευρά της πόλης και έχουν τα βασικά χαρακτηριστικά της μυκηναϊκής οχυρωματικής τέχνης. Οι υπόλοιπες πύλες τοποθετούνται με βάση τις εξόδους της πόλης προς διάφορα σημεία της Βοιωτίας.

ΤΟ ΙΕΡΟ ΤΩΝ ΚΑΒΕΙΡΩΝ

Σε απόσταση μόλις 8 χιλιομέτρων δυτικά της Θήβας, βρίσκεται το ιερό των Καβείρων, που είναι αφιερωμένο σε δύο άγνωστης προέλευσης θεότητες, τον Κάβειρο και τον Παίδα. Οι Κάβειροι θεωρούνταν οι προστάτες του αμπελιού και της ευγονίας των ζώων. Αυτό αποδεικνύεται και από τις απεικονίσεις ταύρων που βρέθηκαν εκεί. Το ιερό χρησιμοποιήθηκε για λατρεία από τα ρωμαϊκά χρόνια μέχρι τη ρωμαϊκή μεταχριστιανική περίοδο. Ο ναός διέθετε υπαίθρια αυλή με δύο βωμούς για θυσίες.

Στα ανατολικά του ναού βρίσκονται τα ερείπια ενός αρχαίου μικρού θεάτρου. Χρησιμοποιήθηκε κατά την ελληνιστική περίοδο και δεν είχε σκηνή. Αποτελούνταν από κοίλο δέκα κερκίδων και έναν βωμό στο κέντρο της ορχήστρας. Το μικρό θέατρο χρησιμοποιήθηκε για δρώμενα που αφορούσαν τους πιστούς.

ΙΕΡΟ ΤΟΥ ΑΠΟΛΛΩΝΟΣ ΠΤΩΟΥ

Μόλις τρία χιλιόμετρα ανατολικά του Ακραίφνιου, σε μία πλευρά του όρους Πτώου, βρίσκεται το ιερό του Απόλλωνα Πτώου. Το ιερό ήταν εξαρτημένο από τη Θήβα, οπότε θεωρείται ότι δημιουργήθηκε μετά την ανοικοδόμηση των Θηβών επί Κασσάνδρου το 316 π.Χ. Στο σημείο υπήρχε προγενέστερος ναός, από τον οποίο σώζονται ελάχιστα λείψανα. Ο νεότερος ναός χρονολογείται στα τέλη του 4ου αιώνα π.Χ. Στην περιοχή υπήρχε μαντείο που ήταν γνωστό σε όλη τη Βοιωτία. Κάθε πέντε χρόνια διοργανώνονταν ποιητικοί και θεατρικοί αγώνες, τα Πτώϊα. Οι αγώνες συνδυάζονταν με θρησκευτικές τελετές και θυσίες. Στο ιερό έχουν βρεθεί χάλκινα αφιερώματα, αγγεία, σκεύη και πολλά αγαλματίδια αφιερωμένα στο θεό Απόλλωνα.

ΠΛΑΤΑΙΕΣ

Η Μάχη των Πλαταιών το 479 π.Χ. έχει μεγάλη ιστορική σημασία, όχι μόνο για την περιοχή της Βοιωτίας, αλλά για όλη την Ελλάδα, ακόμα και την Ευρώπη. Οι ιστορικοί θεωρούν ότι η νίκη των Ελλήνων έσωσε τον ελληνικό πολιτισμό. Στους πρόποδες του Κιθαιρώνα, το πεδίο της μάχης έχει πλέον μετατραπεί σε αρχαιολογικό χώρο.

Σήμερα σώζονται τμήματα του οχυρωματικού περιβόλου των αρχαίων Πλαταιών, κάποια από τον 4ο αιώνα π.Χ και κάποια που χρονολογούνται στην προϊστορική εποχή. Σώζονται επίσης και ορισμένοι πύργοι, χτισμένοι στον περίβολο. Στο εσωτερικό του οχυρού, στη βορειοδυτική πλευρά, βρίσκεται ο δωρικός ναός της Ήρας. Στο εσωτερικό του ναού βρισκόταν το άγαλμα της Ήρας, έργο του Πραξιτέλη. Σώζονται επίσης τα θεμέλια του βωμού που έχτισαν οι Έλληνες μετά τη μάχη, κατά παραγγελία του Μαντείου των Δελφών. Μέσα από μια επίσκεψη στον αρχαιολογικό χώρο, καταλαβαίνει κανείς τη σημασία της μάχης που έχει μείνει στην ιστορία.

ΑΡΧΑΙΑ ΤΑΝΑΓΡΑ

Στο νοτιοανατολικό τμήμα της Βοιωτίας βρισκόταν η πιο σημαντική βοιωτική πόλη της αρχαιότητας. Η περιοχή υπολογίζεται ότι κατοικήθηκε τον 14ο αιώνα π.Χ. και άκμασε από τους μυκηναϊκούς μέχρι τους ρωμαϊκούς χρόνους. Η ακρόπολη της Τανάγρας ήταν οχυρωμένη με τείχη τα οποία φαίνεται ότι είχαν ενσωματωμένους πύργους σε αρκετά σημεία. Εντός των τειχών υπήρχε το ιερό του Διονύσου, με λατρευτικό άγαλμα από το γνωστό γλύπτη Πραξιτέλη και ακόμα ένα άγαλμα. Κοντά στο ναό αυτό υπήρχαν οι ναοί του Απόλλωνα, της Αφροδίτης Θέμιδος και του Ερμή. Στην περιοχή έχουν επίσης ανασκαφεί νεκροταφεία από τους αρχαϊκούς ως τους πρώιμους ρωμαϊκούς χρόνους. Η Τανάγρα ήταν γνωστή για την αναπτυγμένη πλαστική τέχνη, γιατί εκεί κατασκευάζονταν τα πήλινα αγαλματίδια που είναι γνωστά ως κόρες της Τανάγρας. Η ακρόπολη της Τανάγρας βρίσκεται σε απόσταση 5 χιλιομέτρων από το σημερινό χωριό Τανάγρα.

ΑΚΡΟΠΟΛΗ ΠΑΝΟΠΕΩΣ (ΧΑΙΡΩΝΕΙΑ)

Σε απόσταση 18 χιλιομέτρων από τη Λιβαδειά, στην περιοχή της Χαιρώνειας, το χωριό Άγιος Βλάσιος έχει χτιστεί στη θέση της αρχαίας πόλης της Πανόπειας. Σύμφωνα με τη μυθολογία, από την Πανόπεια περνούσε ο δρόμος που οδηγούσε στους Δελφούς. Από εκεί θεωρούνταν ότι είχε περάσει ο θεός Απόλλωνας, κατευθυνόμενος προς την πόλη των Δελφών. Η πόλη θεωρείται ότι κατοικήθηκε το 18ο αιώνα π.Χ. και ορισμένους αιώνες αργότερα απέκτησε ισχυρή οχύρωση.

Το 346 π.Χ. καταστράφηκε από το στρατό του Φιλίππου Β’, γεγονός που ανάγκασε τους κατοίκους της περιοχής να την οχυρώσουν με ισχυρά τείχη, λίγο πριν την τελική αναμέτρηση με τους Μακεδόνες το 338 π.Χ, στη Χαιρώνεια. Χτισμένα με μεγάλες ορθογώνιες πέτρες, τα τείχη έκλειναν μέσα τους, την πόλη του Πανόπεα και ένα μέρος της πεδιάδας. Η πόλη λεηλατήθηκε ξανά από το μυθριδατικό στρατό, το 86 π.Χ. Σήμερα, από το σύνολο της ακρόπολης, διασώζονται ορισμένα μέρη του τείχους και πύργοι, οι οποίοι την περιέκλειαν, κατά τη μυκηναϊκή εποχή. Διαθέτει τρείς εισόδους, στη βόρεια, στη δυτική και στη νότια πλευρά.

ΑΡΧΑΙΟ ΘΕΑΤΡΟ ΧΑΙΡΩΝΕΙΑΣ

Στη σκιά της ακρόπολης της Χαιρώνειας βρίσκεται το αρχαίο θέατρο, που ήταν αφιερωμένο στη λατρεία του θεού Διονύσου. Η αρχαία Χαιρώνεια κατοικούνταν από τους νεολιθικούς χρόνους και το θέατρο θεωρείται ότι τέθηκε σε χρήση στα τέλη του 5ου αιώνα π.Χ. Είναι απόλυτα ενσωματωμένο στο χώρο, αφού είναι λαξευμένο στο φυσικό βράχο.

Το αρχαίο θέατρο της Χαιρώνειας, έχοντας πολύ απλή μορφή, εκτός από παραστάσεις, χρησιμοποιήθηκε γενικά για συναντήσεις πολιτών. Αν και κατασκευάστηκε τον 5ο αιώνα π.Χ., παρουσιάζει αρκετές φάσεις ανακατασκευής. Στα τέλη του 4ου αιώνα π.Χ. το θέατρο άλλαξε μορφή και έλαβε ημικυκλικό σχήμα. Μέχρι τότε, δεν φαίνεται να υπήρχε σκηνή, αλλά θεωρείται ότι τοποθετούνταν ξύλινες σκηνές σε κάθε παράσταση. Σήμερα, διασώζεται ότι απέμεινε από την τελική φάση του θεάτρου, στη ρωμαϊκή εποχή, κατά την οποία πραγματοποιήθηκαν εργασίες και αυξήθηκε η χωρητικότητά του. Σώζεται τμήμα του κοίλου και εδώλια, που είναι λαξευμένα πάνω στο βράχο. Στην είσοδο του αρχαιολογικού χώρου υπάρχει μία λιθόκτιστη κρήνη, που κατασκευάστηκε το 1865 με ενσωματωμένο αρχαίο υλικό.

Ο ΛΕΩΝ ΤΗΣ ΧΑΙΡΩΝΕΙΑΣ

Στην είσοδο της Χαιρώνειας, σε απόσταση 13 χιλιομέτρων από τη Λιβαδειά, στέκει ένα μαρμάρινο βάθρο με έναν μεγάλο λέοντα. Το επιτύμβιο μνημείο στήθηκε προς τιμήν των Θηβαίων ιερολοχιτών που έπεσαν στη Μάχη της Χαιρώνειας το 338 π.Χ., στην οποία αναδείχθηκαν νικητές οι Μακεδόνες. Όταν μετά τη νίκη του ο Φίλιππος Β’ επέτρεψε την ταφή των νεκρών, ο Λέων της Χαιρώνειας στήθηκε για να σημαδεύσει το σημείο ταφής τους. Πράγματι, ανασκαφές στο σημείο έφεραν στο φως τους σκελετούς 254 ανδρών και μέρος του οπλισμού τους.

Έχει ύψος 5,30 μέτρα και αναπαρίσταται καθιστό στα πίσω πόδια. Το λιοντάρι θεωρείται ότι συμβολίζει τον ηρωισμό των στρατιωτών της Θήβας, τον οποίο είχε αναγνωρίσει και ο ίδιος ο Φίλιππος Β’. Ο Λέων αποκαλύφθηκε έπειτα από ανασκαφές το 1818. Βρέθηκαν τα πέντε κομμάτια του και αναστηλώθηκε σε βάση ύψους 3 μέτρων. Σήμερα βρίσκεται δίπλα στο Αρχαιολογικό Μουσείο της Χαιρώνειας, μπροστά σε μία σειρά από κυπαρίσσια.

ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟΣ ΧΩΡΟΣ ΟΡΧΟΜΕΝΟΥ

Η σύγχρονη κωμόπολη του Ορχομενού είναι χτισμένη κοντά στην περιοχή όπου βρισκόταν η αρχαία οχυρωμένη ακρόπολη. Η οχύρωση του αρχαίου Ορχομενού περιλαμβάνει το αρχαίο θέατρο και το θολωτό τάφο του Μινύα. Η οχύρωση είναι χτισμένη περιμετρικά ενός λόφου. Στην κορυφή του λόφου βρίσκεται ακόμη και σήμερα ο πανύψηλος Πύργος, κατασκευασμένος από ογκόλιθους. Διατηρούνται οι δύο μεγάλες καστρόπορτες. Τα τείχη της ακρόπολης είχαν καταστραφεί ολοκληρωτικά από τους Θηβαίους το 364 π.Χ. και τα ανασκεύασε ο Φίλιππος Β’, μετά τη Μάχη της Χαιρώνειας.

Το αρχαίο θέατρο του Ορχομενού είναι χτισμένο πάνω στην πλαγιά. Η κατασκευή του χρονολογείται στον 4ο αιώνα π.Χ, στις αρχές της ελληνιστικής περιόδου. Το κοίλο του θεάτρου είναι προσανατολισμένο ανατολικά, ενώ δεν έχει διαζώματα. Σώζονται τα έδρανα της προεδρίας, που έφεραν ανάγλυφο διάκοσμο. Το μνημείο δεν έχει ανασκαφεί συστηματικά. Ωστόσο, θεωρείται ότι το αρχαίο θέατρο φιλοξενούσε τα Χαριτήσια, που ήταν μουσικοί, θεατρικοί, ποιητικοί και ρητορικοί αγώνες προς τιμήν των Χαρίτων. Οι Χάριτες ήταν οι πιο σημαντικές θεότητες στην περιοχή.

Ο θολωτός τάφος του Μινύα βρίσκεται στους ανατολικούς πρόποδες του λόφου και περικλείεται εντός των τειχών. Ο σκοπός για τον οποίο κατασκευάστηκε ο θολωτός τάφος δεν έχει ακόμη διευκρινιστεί, όμως η κατασκευή του αποδεικνύει τη σπουδαία τέχνη των Μινυών. Είναι μαρμάρινος και αποτελείται από μία τάφρο, μία είσοδο που οδηγεί σε ένα κυκλικό οικοδόμημα με κωνική στέγη και το θάλαμο. Ο θολωτός τάφος του Μινύα θεωρείται από τα σημαντικότερα μνημεία της παγκόσμιας αρχιτεκτονικής, λόγω της κατασκευής του.